| ผู้เขียน | สุทธาสินี จิตรกรรมไทย เจียจันทร์พงษ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พระพิฆเนศ เป็นเทพเจ้าในศาสนาฮินดู ที่ผู้คนทุกเพศทุกวัยนิยมสักการะบูชาเป็นอันดับต้นๆ ในบรรดาเทพเจ้าฮินดู พระพิฆเนศมีหลายปาง แต่ปางที่หลายคนอาจไม่เคยเห็นมาก่อน หรืออาจไม่ทราบว่ามีปางนี้ด้วย คือ พระพิฆเนศนั่งทับกะโหลก ซึ่งพระพิฆเนศปางนี้ในไทยที่คนนิยมไปชมหรือบูชา อยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และที่ “ปราสาทนครหลวง” จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
พระพิฆเนศนั่งทับกะโหลก ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร จัดแสดงที่ห้องศรีวิชัย อาคารมหาสุรสิงหนาท มาจากจันทิสิงหส่าหรี เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย
กรมศิลปากร ระบุข้อมูลว่า พระพิฆเนศองค์นี้มีรูปแบบศิลปะชวาตะวันออก อายุราวพุทธศตวรรษที่ 15-16 มี 4 กร ความสูง 172 เซนติเมตร ลักษณะเป็นประติมากรรมจำหลักศิลานูนสูง ประทับนั่งบนบัลลังก์กะโหลกมนุษย์
มองที่หัตถ์ขวาบนจะเห็นว่าถือขวาน หัตถ์ซ้ายบนถือพวงลูกประคำ ส่วนหัตถ์ขวาล่างและหัตถ์ซ้ายล่างถือถ้วยขนม ทรงศิราภรณ์ประดับด้วยกะโหลกมนุษย์ แม้แต่กุณฑล พาหุรัด เข็มขัด รัดองค์ ทองพระกร ทองพระบาท และภูษาทรง ก็ล้วนประดับด้วยลวดลายกะโหลกมนุษย์ และสวมสายยัชโญปวีตรูปงู
ตามประวัติระบุว่า ผู้สำเร็จราชการเกาะชวา ซึ่งเป็นชาวฮอลันดา น้อมเกล้าฯ ถวายพระพิฆเนศนั่งทับกะโหลกแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเสด็จประพาสชวา เมื่อ พ.ศ. 2439
ทำไมพระพิฆเนศถึงต้องนั่งบนบัลลังก์กะโหลก?
เรื่องนี้ สุจิตต์ วงษ์เทศ นักประวัติศาสตร์และนักโบราณคดี เล่าว่า
“คำถามคือ พระพิฆเนศไปฆ่าคนหรือ ไม่ได้หมายความอย่างนั้น แต่มี 2 ความหมาย
ความหมายที่นักโบราณคดีกระแสหลักบางกลุ่ม เขาจะบอกว่าหมายถึงบริวารพระอิศวร เพราะพระอิศวรมีปีศาจเป็นบริวาร ร่ายรำเวลาพระอิศวรเสด็จไปไหน แล้วพระพิฆเนศเป็นหัวหน้าคณะปีศาจ ซึ่งนั่นเป็นความหมายในอินเดียเขาเกี่ยวกับเรื่องพระอิศวร แต่พระพิฆเนศไม่ได้เกี่ยวอะไรกับพระอิศวร พยายามจะโยงลากเข้าไปหาพระอิศวรให้ได้
พระพิฆเนศเป็นเทวดาพื้นเมือง จริงๆ แล้วก็เดิมทีเป็นผีพื้นเมือง ถูกสถาปนาเป็นเทวดาทีหลัง ทีนี้เมื่อพระพิฆเนศมาถึงชวา มาถึงเซาธ์อีสต์เอเชีย ก็คือต้องปราบผีพื้นเมือง การนั่งทับกะโหลกเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจเหนือผีพื้นเมือง”
อ่านเพิ่มเติม :
- “พระพิฆเนศ” มหาเทพที่เก่าแก่กว่าพระอิศวร? จากเทพพื้นเมือง ปรุงแต่งเป็นเทพฮินดู
- ทำไมต้องไหว้พระพิฆเนศก่อนพระศิวะเสมอ ทั้งที่พระพิฆเนศเป็นศิวบุตร?
- “พระคเณศ” ไม่ใช่ “เทพศิลปะ” รัชกาลที่ 6 ทรงทำให้เป็นเทพศิลปะ
อ้างอิง :
กรมศิลปากร. “โบราณวัตถุ ๑๐ ชิ้นห้ามพลาดในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร”.
รายการ ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว. “พระพิฆเนศนั่งทับกะโหลก ต้นแบบพระพิฆเนศในไทย”.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 2 กรกฎาคม 2567
